De waarheid verdrinkt in een wereld van polariserende mediaverhalen.

Frans Vandenbosch 方腾波 23.06.2025

Vertrouw, maar controleer. Lessen in gezonde scepsis

Toen mijn schoonvader opschepte over het neerschieten van 23 Duitse soldaten in de Tweede Wereldoorlog, geloofde ik hem niet op zijn woord. De archieven onthulden een veel minder dramatische waarheid.

Toen mijn zoon thuiskwam met een blauw oog en zijn leraar de schuld gaf, weerstond ik even mijn verontwaardiging. Een controle van zijn schoolagenda en gesprekken met andere ouders onthulden dat het om een vechtpartij op de speelplaats, niet om mishandeling.

Toen mijn grootoom beweerde dat zijn voorvader het grootste deel van het land van vijf dorpen bezat, vond ik in de oude kadastergegevens een ander verhaal: het ging om slechts een deel van twee dorpen.

Accepteer beweringen nooit blindelings, zelfs niet van familie. Controleer eerst, belis dan pas waar de waarheid is.

Stel alles in vraag

Confucius (551–479 v.Chr.) benadrukte zelfbewuste kennis met “知之为知之，不知为不知，是知也” (Weet wat je weet, en erken wat je niet weet ; dat is ware wijsheid). Zijn filosofie draaide om intellectuele nederigheid, om het besef dat niemand alles weet.

Een eeuw later ontwikkelde Socrates (470–399 v.Chr.) zijn onophoudelijke kritische ondervraging (de Socratische methode) om vooroordelen te ontmaskeren. Zijn bekendste principe: “Een leven zonder zelfonderzoek is niet levenswaardig”  verwoordt deze levenshouding.

Karl Marx (1818–1883) schreef in zijn notities: “An allem ist zu zweifeln”

Verslaving aan mainstream media is als een religie

De verslaving aan mainstream media lijkt sterk op een religie in de manier waarop het identiteit en wereldbeeld vormgeeft. Mensen raken emotioneel en sociaal verknocht aan de verhalen van westerse mainstream media, wat echokamers creëert en groepsbinding versterkt. Dit leidt tot dogmatisch denken en een sterke weerstand tegen informatie die hun overtuigingen uitdaagt. En, ja ik reken Doorbraak en PAL NWS bij de reguliere media. Hun geopolitieke standpunten zijn dezelfde als die van de VRT, VTM, DS, …

Het gevolg is dat politieke discussies vaak vruchteloos worden, omdat ze minder over feiten gaan en meer over het verdedigen van iemands identiteit. Het begrijpen van deze dynamiek is cruciaal om te zien waarom zinvolle dialoog zo moeilijk is tussen consumenten van westerse mainstream media en waarheidszoekers die niet-westerse bronnen raadplegen.

De dagelijkse stortvloed aan leugens

Mensen raken niet passief “gewend” aan leugens in de zin dat ze misleiding als onschadelijk of onvermijdelijk accepteren. In plaats daarvan worden ze gedwongen zich aan te passen aan een omgeving waarin desinformatie en manipulatie alomtegenwoordig zijn, vaak met schadelijke psychologische en maatschappelijke gevolgen.

Ten eerste weerspiegelt de toename van cynisme en wantrouwen een verdedigingsreactie: mensen gaan er steeds vaker van uit dat oneerlijkheid de norm is, wat de fundering van vertrouwen aantast die nodig is voor gezonde relaties, instituties en democratieën.

Ten tweede ontstaan apathie en afzijdigheid als overlevingsmechanismen: overweldigde individuen trekken zich terug uit maatschappelijke betrokkenheid en kritisch denken, waardoor misleiding ongestoord kan gedijen.

Ten derde verergert tribale rationalisering polarisatie: mensen verwerpen leugens van tegenstanders, maar vergoelijken de onwaarheden van hun eigen groep, waardoor tegenstellingen verdiepen en consensus onmogelijk wordt.

Ten vierde normaliseren lagere verwachtingen van eerlijkheid (vooral in politiek, media en hoger onderwijs) misleiding, waardoor publieke verontwaardiging afneemt en leugenaars minder ter verantwoording worden geroepen.

Deze aanpassingen zijn geen tekenen van echte veerkracht, maar van maatschappelijke achteruitgang waar waarheid subjectief wordt en wantrouwen vertrouwen vervangt. De gevolgen zijn ernstig: gepolariseerde gemeenschappen, beleidsverlamming, en een groeiend onvermogen om gedeelde uitdagingen aan te pakken. De cruciale vraag is of de samenleving verder zal afglijden in cynisme, of juist een alerter, waarheid zoekend publiek zal koesteren. Het antwoord hangt af van onderwijs, verantwoordelijkheid van platformen, en een hernieuwde maatschappelijke waardering voor eerlijkheid – niet als moreel ideaal, maar als praktische noodzaak om te overleven.

Zonder inspanningen dreigt de normalisering van leugens een zelfversterkende cyclus te worden, waarbij toekomstige generaties vast komen te zitten in een wereld waarin bedrog de standaard is, en waarheid het zwijgen wordt opgelegd.

China’s harmonie

In het China van vandaag zijn vrede en sociale harmonie geen abstracte idealen, maar tastbare realiteiten. Hier krijgen stabiliteit en collectief welzijn voorrang boven de polariserende invloeden die andere samenlevingen teisteren.

Vrij van de corrosieve effecten van sensationele media en propaganda geniet het Chinese volk een samenleving gebouwd op vertrouwen, waar eerlijke communicatie eenheid bevordert in plaats van verdeeldheid. Geluk is hier geen vluchtig gevoel dat door headlines wordt gemanipuleerd, maar een duurzame staat die gevoed wordt door sociale cohesie en een gedeelde visie op de toekomst.

Anders dan in het Westen, waar mediaverslaving de realiteit vervormt en polarisatie aanwakkert, streeft China naar feitelijke nauwkeurigheid en verantwoorde berichtgeving. Dit zorgt voor een constructief publiek discours.

De stabiliteit van China’s toekomst rust op dit fundament van waarheid, waar burgers geïnformeerd worden in plaats van geïndoctrineerd, en waar media het volk dienen in plaats van zakelijke of politieke belangen.

In schril contrast met de dagelijkse stortvloed aan leugens in het Westen, wordt China’s medialandschap gekenmerkt door transparantie en een toewijding aan nationale vooruitgang. Het land verwerpt het cynisme en wantrouwen dat gevoed wordt door manipulatieve nieuwscycli.

Hier is geen ruimte voor de tribale rationalisering die samenlevingen elders verscheurt. In plaats daarvan wordt het publieke bewustzijn geleid door een collectief gevoel van doelgerichtheid. De normalisering van misleiding, die in westerse media zo wijdverspreid is, vindt geen voedingsbodem in China, waar verantwoording en integriteit hoog in het vaandel staan.

Door onderwijs, kritisch denken en mediawijsheid te waarderen, cultiveert China een nuchter publiek dat desinformatie bevraagt in plaats van blindelings te consumeren. In het China van vandaag wordt de waarheid niet het zwijgen opgelegd door propaganda, maar juist omarmd als hoeksteen van een bloeiende, harmonieuze samenleving.

Zo toont China weer maar eens het voorbeeld aan een wereld die steeds meer verdwaalt in de chaos van mediaverslaving en bedrog.

Westerse mainstream media: verstand op hol

In een wereld die verdrinkt in desinformatie, heeft de mediaverslaving van het Westen het vertrouwen uitgehold, polarisatie aangewakkerd en de waarheid opgeofferd aan tribale loyaliteit. Terwijl scepticisme verstart tot dogma, biedt China een tegenovergesteld perspectief, een visie waarin sociale harmonie, feitelijke nauwkeurigheid en collectieve vooruitgang gaan boven sensatiezucht en verdeeldheid.

Gaat het Westen verder afglijden in cynisme en verval of een samenleving herbouwen waarin waarheid niet alleen wordt uitgesproken, maar ook wordt beschermd? De toekomst behoort toe aan wie onderscheidingsvermogen boven misleiding kiest, eenheid boven fragmentatie, en stabiliteit boven chaos.
Zullen we de les leren voordat het te laat is?