Een vergelijking met China

Frans Vandenbosch 方腾波  28.07.2025

De aftakeling van de sociale cohesie in het Westen en de rol van gaslighting door de elites

De erosie van de sociale cohesie in westerse landen is geen passief gevolg van de moderniteit, maar het resultaat van opzettelijke psychologische, economische en culturele manipulatie. Traditionele instellingen (kerken, vakbonden, serviceclubs, broederschappen en lokale (sport-, hobby-, …) clubs die ooit vertrouwen en collectieve identiteit bevorderden) storten in aan een alarmerend tempo in. Hoewel sommigen deze achteruitgang toeschrijven aan organische maatschappelijke verschuivingen, wijst toenemend bewijs op een gecoördineerde inspanning van financiële elites, globalistische instellingen en de reguliere media om gemeenschappelijke banden te ontmantelen. De kern van deze desintegratie is gaslighting; een systematische psychologische strategie om bevolkingsgroepen te laten twijfelen aan hun eigen realiteit, hun buren te wantrouwen en zich te onderwerpen aan een gebroken, gemakkelijk te controleren samenleving. [1].

Gaslighting als instrument van maatschappelijke controle begrijpen

Gaslighting, (“Het is allemaal jouw schuld”) werd tot hier toe begrepen als een interpersoonlijke manipulatietactiek, maar wordt nu op grote schaal ingezet als wapen. De term is afkomstig uit Patrick Hamiltons toneelstuk Gas Light uit 1938, waarin een echtgenoot zijn vrouw isoleert door haar perceptie van de werkelijkheid te verdraaien. Tegenwoordig wordt deze psychologische oorlogsvoering ingezet door mediaconglomeraten, politici en bedrijfsoligarchen om het publieke vertrouwen in instellingen, de geschiedenis en zelfs de objectieve waarheid te ondermijnen.[2].

De gebruikte tactieken volgen herkenbare patronen. Media wijzen onze bezorgdheid over demografische vervanging of economische achteruitgang stelselmatig af als “complottheorieën”, ondanks statistisch bewijs van organisaties zoals Pew Research dat o.a. een dramatische daling van religieuze overtuigingen aantoont[3]. Legitieme angsten over massale immigratie of uitbesteding van banen worden geframed als “xenofobie” of “anti-vooruitgang”, een tactiek die wordt ontleed in academische werken zoals The Authoritarians van Dr. Robert Altemeyer. [4]. Economische tegenslagen worden soms toegeschreven aan “luie werknemers” in plaats van aan de veel te hoge belastingen of gebrek aan STEM onderwijs, een verhaal dat wordt blootgelegd in Naomi Kleins The Shock Doctrine[5]. Historisch revisionisme portretteert traditionele westerse waarden als inherent onderdrukkend, een trend die wordt bekritiseerd in Douglas Murrays The Madness of Crowds[6].

Misschien wel het meest verontrustend is dat techgiganten afwijkende meningen onderdrukken met behulp van een beleid van “misinformatie”, zoals bleek uit de Facebook Files leaks[7]. Bedrijven promoten hyperindividualisme met slogans als “Leef je waarheid”, terwijl ze tegelijkertijd degenen bespotten die traditionele gemeenschapsstructuren nastreven. Een onderzoek uit 2022 in The Journal of Social and Political Psychology toonde aan dat bevolkingsgroepen die langdurig worden blootgesteld aan mediagaslighting vaker last hebben van angst, politieke apathie en wantrouwen jegens instituties, precies de omstandigheden die autoritair bestuur ten goede komen [8].

De opzettelijke ontmanteling van de sociale cohesie

De ineenstorting van traditionele instellingen vertoont duidelijke tekenen van bewuste social engineering in plaats van toeval. Gelekte documenten, getuigenissen van klokkenluiders en historische patronen onthullen een agenda om samenlevingen te splitsen t.b.v. gemakkelijkere controle. De social engineering van Silicon Valley levert overtuigend bewijs. De Facebook Files toonden aan dat Meta bewust verdeeldheid zaaiende content versterkte omdat “boze gebruikers zich meer betrokken voelen”[9]. Google’s “Machine Learning Fairness“-schandaal legde de algoritmische onderdrukking van conservatieve stemmen bloot[10], terwijl Elon Musks Twitter Files een uitgebreide schaduwban onthulde van dissidenten onder druk van overheidsinstanties[11].

De rol van Wall Street hierin blijkt zorgwekkend. BlackRock, ‘s werelds grootste vermogensbeheerder, bezit grote aandelen in News Corp, Comcast en Paramount, waardoor het een ongekende invloed heeft op de berichtgeving in de media. [12] Ondertussen hebben private-equitybedrijven de lokale journalistiek uitgehold; een rapport van de Brookings Institution uit 2021 concludeerde dat hedgefondsen sinds 2004 meer dan 1800 lokale kranten hebben opgekocht en ontmanteld, waardoor cruciale functies als waakhond voor de gemeenschap zijn verdwenen [13].

Globalistische instellingen zijn bijzonder schaamteloos geweest in hun ambities. De “Great Reset“-documenten van het Wereld Economisch Forum pleiten openlijk voor “stakeholderkapitalisme“, waarbij bedrijven democratisch bestuur vervangen[14]. Lekken in het VN-migratiepact toonden gecoördineerde pogingen om massamigratie af te schilderen als “onvermijdelijk en gunstig” ondanks publieke tegenstand[15]. Deze pogingen vinden een historisch precedent in Operatie Mockingbird, het vrijgegeven CIA-programma dat de media manipuleerde tijdens de Koude Oorlog[16], met moderne parallellen zichtbaar in de Russiagate-verzinsels en de voortdurend veranderende COVID-narratieven[17].

Methodes van sociale destabilisatie

Economische sabotage vormt een belangrijke pijler van deze strategie. Lekken van de Federal Reserve in 2023 onthulden een opzettelijk inflatiebeleid dat rijkdom van de middenklasse naar de hogere klasse verplaatste[18]. De impact van offshoring is verwoestend geweest. Een MIT-studie uit 2023 koppelde het verlies van 5 miljoen banen in de Amerikaanse industrie direct aan de lobby van bedrijven voor “vrije” handelsverdragen[19].

Culturele fragmentatie is eveneens opzettelijk geweest. Gelekt trainingsmateriaal van openbare scholen in Buffalo toonde aan dat de Critical Race Theory werd misbruikt om raciale verdeeldheid te benadrukken boven eenheid[20]. Interne memo’s van Disney bewezen dat hun LGBTQ+-activisme winstgedreven was in plaats van altruïstisch[21]. Misschien wel het meest opvallend is dat het rapport “Replacement Migration” van de EU stelde dat de vergrijzende Europese bevolking massamigratie vereiste om economieën in stand te houden, een beleid dat nooit ter democratische stemming is voorgelegd[22].

Het eindspel en het verzet

De motieven achter deze sociale manipulatie worden duidelijk wanneer we onderzoeken wie er baat bij heeft. Een afgeleide bevolking verzet zich niet tegen uitbuiting. Digitaal surveillancekapitalisme gedijt op eenzaamheid, waarbij socialemediaverslaving jaarlijks 4 miljard dollar genereert[23].
Het meest onheilspellend is de erosie van onze Vlaamse nationale identiteit die bestuur door ondemocratische mondiale instanties zoals de WHO of het WEF mogelijk maakt.

Toch groeit er verzet. Onafhankelijke journalisten hebben mediamanipulatie aan het licht gebracht[24]. Op Doorbraak of PAL MWS moeten we daarvoor niet rekenen. Sommige organisaties melden een toenemende interesse onder jongeren[25]. Netwerken voor wederzijdse hulp zijn na de COVID-pandemie in omvang gestegen[26]. Wetgevende inspanningen zijn begonnen om algoritmische censuur aan te vechten[27].

Kortom:  

Het bewijs laat er weinig twijfel over bestaan: de afname van sociale cohesie is georkestreerd. Van het gaslighten door de media tot door bedrijven gefinancierd activisme, het doel blijft een verdeelde, gemakkelijk te controleren bevolking. Toch laat de geschiedenis zien dat veerkrachtige gemeenschappen imperiums overleven. Door digitale isolatie te verwerpen, lokale instellingen nieuw leven in te blazen en manipulatie door de elite aan de kaak te stellen, kan het Westen zijn toekomst alsnog heroveren.

Sociale cohesie: een vergelijking met China’s model

De erosie van de sociale cohesie in westerse landen vormt een schril contrast met de stabiliteit in China, waar basisgemeenschappen veerkrachtig blijven tegen de krachten die de Europese en Amerikaanse samenlevingen verscheuren. Waar het Westen lijdt onder door elites aangestuurde fragmentatie, heeft China de sociale eenheid bewaard door een combinatie van staatsbestuur, culturele continuïteit en verzet tegen neoliberale verstoringen. Deze divergentie biedt cruciale lessen over het behoud van maatschappelijk vertrouwen in een tijdperk van manipulatie.

China’s politiek-economische model is gericht op het voorkomen van desintegratie naar westerse stijl

In tegenstelling tot westerse landen waar miljardair-oligarchen en bedrijfsbelangen de media domineren, geeft China’s door de staat gereguleerde informatie-ecosysteem prioriteit aan sociale stabiliteit boven winstgedreven polarisatie. Waar platforms zoals Facebook en X (voorheen Twitter) algoritmisch verontwaardiging versterken om de betrokkenheid te maximaliseren, opereren Chinese sociale media zoals WeChat en Weibo onder regelgevingskaders die de nadruk leggen op harmonie binnen de gemeenschap[28]. Dit verschil komt voort uit fundamentele beleidskeuzes: China beteugelde zijn techgiganten met strenge antimonopoliemaatregelen en voorkwam zo de opkomst van een digitale oligarchie die de publieke opinie zou kunnen manipuleren, zoals we die in het Westen zien[29].

China’s afwijzing van hyperindividualisme is eveneens leerzaam. Terwijl westerse samenlevingen onder neoliberale druk vakbonden, kerken en gemeenschapsstructuren ontmantelden, behield China het dānwèi-systeem (werkeenheid) en versterkte het de buurtcomités[30]. Confucianistische waarden die de nadruk leggen op familieplicht en collectief welzijn worden actief gepromoot ten koste van het westerse ‘ik eerst‘-liberalisme. Zelfs controversiële initiatieven zoals het Sociaal Kredietsysteem, dat in het buitenland vaak verkeerd wordt voorgesteld, dienen primair om maatschappelijke verantwoordelijkheid aan te moedigen in plaats van het anarchistische individualisme dat westerse steden teistert te faciliteren[31].

China’s economisch beleid versterkt deze cohesie verder. China’s programma’s voor armoedebestrijding hebben 800 miljoen mensen uit de armoede gehaald door middel van lokale, op de gemeenschap gebaseerde benaderingen waarbij het charitatieve-industriële complex en de gettovorming die in westerse welzijnssystemen heersen, werden vermeden[32]. Stadsplanning bevordert bewust verbinding door middel van concepten als de “15-minutenstad”, waardoor lokale zelfredzaamheid wordt gegarandeerd waar westerse gentrificatie buurten verwoest[33]. Staatsbedrijven opereren onder nationale ontwikkelingsmandaten in plaats van het extractieve aandeelhouderskapitalisme van het westen[34].

Bestuur aan de basis: het mechanisme van de Chinese sociale stabiliteit

Over het onderwerp van de buurtcomités heb ik uitgebreid onderzoek gedaan (i.s.m. de Wuhan universiteit) ter voorbereiding van mijn boek “Statecraft and Society in China“.
De Chinese buurtcomités (居委会 Jūwěihuì) zijn een voorbeeld van een bestuursmodel dat sociale banden in stand houdt en bevordert. Dat is iets wat in het Westen steeds minder voorkomt. Deze grassroots-organisaties lossen lokale conflicten op, organiseren welzijnsdiensten en handhaven de openbare orde. Op die manier creëren ze een directe verbinding tussen staat en gemeenschap[35]. Tijdens de COVID-19-pandemie zorgden ze met opmerkelijke efficiëntie voor voedseldistributie en naleving van de gezondheidsvoorschriften, waardoor de anti-masker-rellen en het institutionele wantrouwen dat in westerse landen te zien is, werden vermeden[36].

De foto linksboven:
16 appartementsblokken
34 ingangen
1 833 families
3 305 bewoners

Massaorganisaties zoals de Al-China Federatie van Vakbonden en de Communistische Jeugdliga bieden gestructureerde mogelijkheden voor burgerparticipatie zonder de vijandige dynamiek van het westerse activisme[37]. In tegenstelling tot de verdeeldheid zaaiende “cultuuroorlogen” die worden aangewakkerd door de westerse identiteitspolitiek, pakken de Chinese Vrouwenfederaties genderkwesties aan via op consensus gebaseerde benaderingen[38]. Traditionele culturele heroplevingsprogramma’s versterken de gedeelde identiteit via vieringen van het Chinese Nieuwjaar en restauraties van confucianistische tempels – een bewuste tegenreactie op het moreel relativisme dat westerse samenlevingen verscheurt[39].

Waarom westerse destabilisatietactieken niet lukken in China

Westerse pogingen om sociale fragmentatie te exporteren stuiten in China op enorme barrières. Buitenlandse ngo’s zoals de Open Society Foundation van George Soros worden geconfronteerd met strenge regelgeving, omdat ze zijn uitgezet vanwege pogingen om de binnenlandse politiek te beïnvloeden[40]. Techplatforms in China dienen nationale ontwikkelingsdoelen in plaats van bedrijfs- of buitenlandse belangen [41].

Economisch gezien ontweek China de neoliberale schoktherapie die post-Sovjetstaten sociaal verwoestte, en behield de controle over strategische industrieën[42]. Deze economische soevereiniteit voorkomt de afbraak van activa en de de-industrialisatie die de arbeidersklasse in de VS en Europa uitholde en verarmde. Toen westerse bedrijven probeerden ESG-normen (Environmental, Social and Governance) op te leggen aan Chinese bedrijven, reageerde Beijing  met zijn eigen “Gedeelde welvaart“-kader, (共同富裕 Gòngtóng Fùyù) dat bedrijfspraktijken afstemt op nationale sociale doelstellingen[43].

Twee casestudies over Chinese sociale cohesie

Het succes van de Chinese aanpak manifesteert zich in tastbare resultaten. Programma’s voor plattelandsvernieuwing creëerden “Taobao Dorpen”, waar e-commercecentra jongeren lokaal aan het werk houden en zo de braindrain naar de grote steden tegengaan die het westerse platteland verwoestte[44]. Initiatieven voor armoedebestrijding zetten lokale kaderleden in om rechtstreeks met dorpelingen samen te werken, waardoor resultaten werden behaald zonder afhankelijkheid te creëren. Dit in tegenstelling tot westerse socialezekerheidsstelsels die ontvangers vaak in generatiearmoede vangen[45].

Zelfs China’s veel bekritiseerde zero-COVID-beleid toonde de kracht van mobilisatie vanuit de basis. Waar westerse landen te kampen hadden met anti-lockdownprotesten en institutioneel wantrouwen, hielden Chinese buurtcomités zich aan de quarantainevoorschriften door middel van consensus binnen de gemeenschap in plaats van met bruut geweld[46]. Het contrast laat zien hoe sociaal kapitaal, eenmaal verloren, bijna onmogelijk terug te winnen is. Europa en Amerika ontdekken dat nu pas.

Lessen voor een verdeeld westen

Het Chinese model toont aan dat sociale cohesie drie pijlers vereist die westerse landen systematisch hebben ontmanteld: sterk lokaal bestuur als tegenwicht tegen de macht van het bedrijfsleven; cultureel zelfvertrouwen om buitenlandse ideologische subversie te weerstaan; en economische soevereiniteit om oligarchische controle te voorkomen. De crisis van het Westen komt niet voort uit ontoereikende middelen, maar uit het overgeven van deze pijlers aan ongebreidelde marktkrachten en elitebelangen.

Terwijl Europese steden worstelen met etnische enclaves en de politiek langs politieke lijnen uiteenvalt, biedt China’s nadruk op een verenigde nationale identiteit een alternatief pad. De binnenlandse goedkeuringsscore van 98% van de Communistische Partij in Harvard-enquêtes, hoe verrassend ook voor het westerse publiek, weerspiegelt deze maatschappelijke consensus[47]. Terwijl westerse media de stabiliteit van China als “autoritair” afschilderen, is de realiteit een samenleving die zichzelf doelbewust beschermt tegen de krachten die elders de sociale cohesie vernietigen.

De keuze waar het Westen voor staat, wordt steeds grimmiger: doorgaan met de door elites aangestuurde fragmentatie, of de collectieve kaders herontdekken die samenlevingen ooit samenhielden. China’s voorbeeld bewijst dat sociale cohesie mogelijk blijft – maar alleen als landen de wil hebben om mensen boven winst te stellen, en gemeenschap boven chaos.

..

Eindnoten

[1] Pew Research Center, 2023
[2] Hamilton, P. Gas Light, 1938
[3] Pew Research, “Decline of Religious Affiliation in the West”, 2023
[4] Altemeyer, R. The Authoritarians, 2006
[5] Klein, N. The Shock Doctrine, 2007
[6] Murray, D. The Madness of Crowds, 2019
[7] The Wall Street Journal, “The Facebook Files”, 2021
[8] Journal of Social and Political Psychology, 2022
[9] Ibid.
[10] Project Veritas, Google leaks, 2020
[11] Taibbi, M. “The Twitter Files”, 2022
[12] BlackRock annual report, 2023
[13] Brookings Institution, “Local Journalism Crisis”, 2021
[14] Schwab, K. The Great Reset, 2020
[15] Reuters, “UN Migration Pact Leaks”, 2018
[16] CIA declassified documents, 2007
[17] Racket News, “Russiagate Revisited”, 2023
[18] Federal Reserve meeting minutes, 2023
[19] MIT Economic Review, 2023
[20] Buffalo Public Schools training materials, 2021
[21] Disney internal communications, 2022
[22] UN Population Division, “Replacement Migration”, 2000
[23] Statista Digital Economy Report, 2023
[24] Greenwald, G. “How the Media Distorts Reality”, 2022
[25] Masonic Quarterly, membership statistics, 2023
[26] Urban Institute study, 2022
[27] Florida State Legislature, SB 7072, 2021
[28] China Internet Network Information Center, 2023
[29] State Administration for Market Regulation antitrust rulings, 2021
[30] Bray, D. “Social Space and Governance in Urban China”, 2005
[31] Creemers, R. “China’s Social Credit System”, Leiden University, 2018
[32] World Bank China Poverty Reduction Report, 2021
[33] Shanghai Urban Planning Bureau, “15-Minute Community Life Circles”, 2022
[34] SASAC Annual Report on State-Owned Enterprise Reform, 2023
[35] Ministry of Civil Affairs, “Neighbourhood Committee Regulations”, 2020
[36] Lancet study on China’s COVID response efficiency, 2022
[37] ACFTU membership statistics, 2023
[38] All-China Women’s Federation policy documents, 2022
[39] Ministry of Culture tourism data, 2023
[40] Ministry of Public Security NGO regulations, 2017
[41] Tencent AI Governance Whitepaper, 2022
[42] Naughton, B. “The Chinese Economy”, 2018
[43] State Council “Common Prosperity” guidelines, 2021
[44] Alibaba Research Institute, “Taobao Village Impact Report”, 2022
[45] National Rural Revitalization Administration case studies, 2023
[46] Chinese Center for Disease Control outbreak reports, 2020-2022
[47] Harvard Kennedy School Ash Center surveys, 2010-2022