Heeft de buitensporige automatisering en robotisering van China tot overcapaciteit geleid?

Frans Vandenbosch 方腾波 29.04.2024

Even terug naar het jaar 2015…

Toen ik in 2015 in Suzhou woonde en in Wuxi werkte, merkte ik een overweldigende golf van investeringen in automatisering en robotisering op. In de auto-industrie was automatisering al heel gebruikelijk. Maar in kleine productiebedrijven waren er assemblagelijnen met tientallen, voornamelijk vrouwelijke werknemers. Dit waren de jonge zonen en dochters, geboren in West-China, die naar de meer ontwikkelde steden aan de oostkust van China kwamen werken.

In die tijd waren de salarissen gematigd en was de kwaliteit van de producten niet van het hoogste niveau. De concurrentie was gebaseerd op prijs, niet op kwaliteit.

Maar toen merkte ik bijna plotseling een explosieve groei van Chinese automatiseringsbedrijven. Deze bedrijven ontwierpen automatisering, integreerden sensoren, camera’s voor kwaliteitsbewaking en robots in de assemblagelijnen tot complete assemblagelijnen zonder dat er operators nodig waren.

In de meeste gevallen waren de buitensporige investeringen in automatisering economisch en financieel niet te rechtvaardigen. De salarissen gingen omhoog, maar er was geen dringende noodzaak om te investeren in automatisering om arbeidskosten te besparen.

Waarom investeerden al deze kleine en grote Chinese bedrijven dan zo zwaar in automatisering?

Het gaat om de kwaliteit, niet om de loonkost

Handmatige montage is afhankelijk van mensen, en mensen zijn feilbaar en onstabiel. Deze Chinese ondernemers hadden begrepen dat als ze de kwaliteit van hun producten naar een hoger niveau wilden tillen en daarmee wilden concurreren met producten uit meer industrieel ontwikkelde landen, ze geen andere keuze hadden dan te investeren in automatisering.

Een robot of een geautomatiseerde assemblagemachine maakt niet de fouten die een soms verstrooide of onoplettende persoon maakt. Een robot maakt of assembleert producten in een gestaag, stabiel tempo. En kan stap voor stap worden verfijnd tot in de perfectie.

Ik heb destijds, in 2016 al, complete assemblagelijnen gezien van de grondstoffen tot het laden in een zeecontainer. Vaak draaiden deze assemblagelijnen in een productiehal geheel in het donker, zonder dat er mensen in de hele productiefaciliteit aanwezig waren. Uiteraard moet een kwaliteitsingenieur de lijn en de producten regelmatig inspecteren. En indien nodig past een automatiseringsingenieur de robots en automatiseringssystemen aan.

Ontwrichtend

Zeer weinig mensen, laat staan de bekende westerse economen, beseften toen hoe deze golf van automatisering in China diepgaande gevolgen had voor de economie in het Westen. Toen een jaar later de lonen in China aanzienlijk stegen, waren de meeste westerse economen ervan overtuigd dat de automatiseringsgolf bedoeld was om arbeidskosten te besparen. Het klinkt inderdaad logisch. Maar de waarheid was veel diepgaander en had verstrekkende gevolgen.

Zoals ik destijds in diverse artikelen en e-mails heb geschreven: de westerse economie heeft hier geen antwoord op en zal op termijn de westerse economie geheel ontwrichten. De Chinese automatiseringsgolf zal een aanzienlijke verbetering van de kwaliteit van Chinese producten veroorzaken, gecombineerd met de zeer concurrerende prijs van Chinese producten. Dit zal een ernstige klap zijn voor de westerse economie. Niemand geloofde me, niemand was bereid de gevolgen te begrijpen. De westerse industrie wilde het niet weten en nam niet de noodzakelijke maatregelen om hun mondiale concurrentiepositie te verbeteren. Westerse regeringen realiseerden zich niet dat het doodvonnis van hun economie op komst was.

Vandaag

Nu de investeringen in automatisering bijna zijn afgeschreven, zien we de verbazingwekkende resultaten. China maakt producten van topkwaliteit tegen zeer concurrerende prijzen, vaak ¼ of minder van de prijs in westerse landen.

De automatiseringsgolf in China gaat tot op de dag van vandaag door en zal verder gaan dan wat we ooit in het Westen hebben gezien. Zodra de automatische productielijnen functioneren, is het eenvoudig om de snelheid te verhogen of een tweede kopieer-/plak productielijn op te zetten.

China produceert inderdaad allerlei producten: halffabricaten, luxeproducten, geavanceerde technologie, nutraceuticals, hulpstoffen, pellets en andere basisgrondstoffen voor medicijnen. Ze maken deze producten voor de enorme Chinese markt en voor export naar landen over de hele wereld.

Betekent dit dat er sprake is van overcapaciteit in China? Is een overcapaciteit, een capaciteit om meer te produceren dan nodig is voor de lokale consumptie, een overcapaciteit?

De ‘overcapaciteit’ waar Yellen en Blinken China van beschuldigen, is een sprookje, een verhaal om China de schuld te geven van het gebrek aan concurrentievermogen van de Amerikaanse (en Europese !) economie.

De automatiserings- en robotiseringsgolf, die in 2015 in China begon, werd vanaf 2018 zelfs versneld door de Amerikaanse tarieven. Heel de Chinese economie was toen vlijtig op zoek naar middelen om de Amerikaanse importheffingen te compenseren met een lagere, nóg meer competitieve prijs. En automatisering was daarvoor één van de oplossingen.

Tegenwoordig is het in China een gegeven, een vanzelfsprekendheid, dat wanneer er een nieuwe productie wordt opgezet, deze volledig geautomatiseerd moet zijn. Bedrijven met volautomatische productielijnen in een onverlichte productiehall zijn nu vrij normaal.

En we zijn nog niet aan het einde. Naast de automatiseringsgolf is er nu de nieuwe AI-golf. Deze verovert stilaan de automatische productielijnen, zodat binnenkort zelfs de kwaliteitsingenieur of automatiseringsexpert niet meer hoeft in te grijpen.

Besluit

Samenvattend moet ik concluderen dat de Chinese ondernemers die in 2015 in automatisering investeerden, ondanks alles toch groot gelijk hadden. Ze hadden visie en langetermijnplanning. Voor westerse bedrijven blijft er de keuze tussen samenwerking met China of een totale ineenstorting.