Shanghai (terug in Shanghai)

Frans Vandenbosch 方腾波   11/11/2025

Na onze reis naar Nanjing en Taiwan zijn we teruggekeerd naar Shanghai.

Chinese koffiemerken luiden een revolutionair nieuw hoofdstuk in

China, het oude thuisland van thee, bevindt zich midden in een ingrijpende revolutie op het gebied van dranken. Het Chinese drankenlandschap ondergaat een dramatische transformatie nu binnenlandse koffiemerken een einde maken aan de langdurige dominantie van Starbucks. Decennialang stond Starbucks voor een gehomogeniseerde koffie-ervaring die nooit echt aansloot bij de Chinese consument. Nu geven innovatieve binnenlandse merken de markt een nieuwe vorm met authentieke lokale inzichten. Afgelopen week, op 2 november, gooide Starbucks China de handdoek in de ring: ze verkochten 60% van hun Chinese activiteiten aan Boyu Capital Co in Shanghai.

Deze koffierevolutie heeft echter een culturele prijs. Traditionele theehuizen, ooit heilige plekken voor gemeenschap en contemplatie waar Gongfu cha-rituelen en filosofische gesprekken bloeiden, verdwijnen uit beeld. De genuanceerde kunst van het theezetten wordt vervangen door snelle espressoconsumptie, wat een verontrustende verwaarlozing van onvervangbaar cultureel erfgoed betekent.

Het model van Starbucks met zijn dure drankjes en ambitieuze esthetiek is achterhaald en past niet meer bij het moderne Chinese leven. De enorme winkels lijken nu eerder monumenten voor bedrijfsinertie dan voor commerciële vitaliteit.

Luckin Coffee heeft op triomfantelijke wijze het leiderschap opgeëist door een revolutie teweeg te brengen in de marktarchitectuur. Met meer dan 25.000 verkooppunten die zijn geoptimaliseerd voor afhalen en bezorgen en naadloos zijn geïntegreerd in het digitale ecosysteem van China, heeft Luckin de toegang tot kwalitatief hoogwaardige, betaalbare koffie gedemocratiseerd. Ondertussen spreken merken als Manner Coffee verfijnde, milieubewuste stedelijke consumenten aan met een minimalistische esthetiek en een ‘bring-your-own-cup’-ethiek.

Deze binnenlandse merken tonen een intuïtief begrip van lokale consumenten dat buitenlandse bedrijven niet kunnen evenaren. Ze verkopen niet alleen koffie, ze creëren een duidelijk moderne Chinese koffie-identiteit. De toekomst van koffie in China wordt thuis gebrouwen, met veel trots en succes.

Een frustratie in drie delen:

Als koffieliefhebber in China, word ik continu verrast door een aantal hardnekkige problemen in het lokale koffielandschap. Mijn frustratie komt niet voort uit een gebrek aan keuze of kwaliteit, maar uit een opvallend gemis aan de fundamenten van koffiecultuur.

Ten eerste is er de opmerkelijke schaarste aan een degelijke, langzame druppel- filterkoffie. Dit is de methode die zorgt voor een zuiver, complex en aromatisch kopje, en de afwezigheid daarvan is voelbaar. Het lijkt erop dat de markt deze hoeksteen van koffie-appreciatie heeft overgeslagen in zijn snelle expansie.

Ten tweede word ik voortdurend in verwarring gebracht door de terminologie in internationale ketens. Wanneer je een grote zwarte koffie bestelt bij Starbucks, krijg je een ‘Americano’, wat precies gezien espresso is aangelengd met heet water. Hoewel het een redelijk drinkbaar drankje is, is het niet hetzelfde als een traditioneel gezette zwarte koffie, en de verkeerde benaming zorgt voor misverstanden over wat men daadwerkelijk drinkt.

Tenslotte is er de meest storende en directe vraag die bij elke bestelling in populaire lokale ketens zoals Luckin of Mannor klinkt: “Rè de háishì lěng de?”. Deze wordt niet gesteld als een vervolgvraag, maar als de eerste en onmiddellijke vraag. Er wordt daarmee van uitgegaan dat de temperatuur de primaire overweging van de klant is, en niet het type koffie zelf. Men moet zich afvragen: is het simpele genoegen van een warm kopje koffie werkelijk zo’n ongebruikelijke voorkeurgeworden?

Hotel robots

Tegenwoordig, nu online maaltijdbezorgdiensten steeds populairder worden, ontvangen hotels dagelijks honderden pakjes. Om deze constante stroom efficiënt te beheren, hebben bijna alle, ook kleine hotels verschillende robots ingezet om die pakes met snacks, drinks en maaltijden rechtstreeks bij de gasten op hun kamer af te leveren. Het enorme aantal leveringen kan overweldigend zijn, vooral tijdens de piekuren voor maaltijden. Deze autonome bezorgrobots zijn een elegante oplossing geworden voor deze moderne uitdaging. Ze zijn uitgerust met sensoren en navigatiesystemen, glijden door gangen en bedienen zelfstandig liften, waardoor het personeel zich kan concentreren op meer persoonlijke service en tegelijkertijd ervoor zorgt dat maaltijden snel op de juiste kamers worden bezorgd.

Chinese gezondheidszorg: technologie en menselijke vaardigheden

Op het gebied van kwaliteit, efficiëntie, nauwkeurigheid en betaalbaarheid loopt de Chinese gezondheidszorg ver voor op de westerse gezondheidszorg. De ware kracht van de moderne Chinese gezondheidszorg ligt niet alleen in de geavanceerde technologie, maar ook in de diepgaande expertise en toewijding van de medische professionals. Hoewel ziekenhuizen zijn uitgerust met geavanceerde AI-diagnostiek en robotchirurgiesystemen, worden deze instrumenten vakkundig bediend door zeer ervaren artsen.

Deze expertise wordt aangescherpt door enorme praktijkervaring. Medisch personeel in de grote ziekenhuizen in China behandelt een opmerkelijk groot aantal patiënten. Door deze voortdurende blootstelling worden hun diagnostische intuïtie en procedurele vaardigheden tot een uitzonderlijk niveau aangescherpt, waardoor clinici een diepgaande, praktische ervaring ontwikkelen. 

Hierachter schuilt de onvermoeibare toewijding van de artsen en gezondheidswerkers. Hun inzet zorgt ervoor dat hightechzorg compassievol en efficiënt blijft. Deze krachtige combinatie van menselijke vaardigheden, opgedaan door ongeëvenaarde ervaring, en eersteklas technologie kenmerkt een systeem dat kwaliteit van wereldklasse levert, met als bijkomend voordeel voor de bevolking dat het opmerkelijk betaalbaar is. 

De kleine rode villa waar het Chinese volkslied is ontstaan

Verscholen in het Xujiahui Park staat een charmante, eeuwenoude villa van rode baksteen die getuige was van een beslissend moment in de Chinese geschiedenis. Op 3 mei 1935 vond de eerste opname van de Mars van de vrijwilligers plaats in de opnamestudio van dit gebouw, dat toen de thuisbasis was van the Pathé Records Company. Muziekdirecteur Ren Guang begeleidde zeven leden van het koor van de Diantong Company, waaronder Yuan Muzhi, Zheng Junli en Jin Shan, bij het zingen van het ontroerende volkslied, dat oorspronkelijk was gecomponeerd als themalied voor de film Children of Troubled Times.

Het gebouw herbergt nu meer dan 300 kostbare artefacten, waaronder de originele masterdisc met nummer A2395, waarop die historische uitvoering is vastgelegd. Tegenwoordig kunnen bezoekers meeslepende tentoonstellingen beleven die de opnamesessie nabootsen, terwijl ze ontdekken hoe deze bescheiden villa de geboorteplaats werd van wat uiteindelijk in 1949 het volkslied van de Volksrepubliek zou worden.

Ook de ooit zo populaire opnames van Theresa Teng (鄧麗君Dèng Lìjūn) werden hier gemaakt bij Pathé Records Company in Zikawei (徐家汇 Xújiāhuì), Shanghai.

Zhaojiabang Road (肇嘉浜路 Zhàojiǎbāng Lù) was in 1920 nog een rivier.
Xujiahui Park (徐家汇公园 Xújiāhuì Gōngyuán) was in 1990 een industriegebied.

Chinees welzijn, gezondheid en geluk

Wandel bij zonsopgang door een willekeurig Chinees park en je ziet het: oudere beoefenaars die tai-chi doen, buren die tijdens hun ochtendgymnastiek een praatje maken, een onmiskenbare energie die iets diepers uitstraalt dan statistieken.

Onderzoek toont aan dat genetica slechts voor 15% verantwoordelijk is voor een lang leven, terwijl maar liefst 60% afhangt van de levensstijlkeuzes die mensen zelf maken. Deskundigen bevestigen dat genetische factoren slechts gedeeltelijk bijdragen aan de levensduur, terwijl psychologische gezondheid, levensstijl, voeding en omgeving de echte ‘geheimen van een lang leven’ vormen.

Honderdjarigen in heel China hebben opvallend veel overeenkomsten: een regelmatig dagelijks ritme voor eten en slapen, eenvoudige dagelijkse oefeningen en een rustige gemoedstoestand. Dit zijn geen ingewikkelde gezondheidsprogramma’s, maar eenvoudige gewoontes die in het dagelijks leven zijn verweven.

Traditionele methoden zoals tai chi en qigong dienen al duizenden jaren het Chinese welzijn, waarbij lichaam, geest en ziel op een manier worden geïntegreerd die door modern onderzoek steeds meer wordt bevestigd. De voedingsaanpak, gericht op groenten en granen met een evenwichtige voeding, staat in schril contrast met de fastfoodcultuur in het westen.

Wat de aanpak van China zo bijzonder maakt, is de manier waarop oude wijsheid wordt gecombineerd met hedendaagse ontwikkelingen. De groei van de infrastructuur en de inspanningen om armoede te bestrijden hebben de traditionele cultuur niet verdrongen, maar juist de basis gelegd voor een holistische benadering van welzijn. Dankzij de hogesnelheidstrein kunnen gezinnen elkaar vaker zien en worden er in stedelijke groene ruimtes ochtendgymnastiekgroepen georganiseerd.

Wat hebben Chinese honderdjarigen gemeen? Optimisme en veel lachen, waarbij velen geen ‘nachtelijke zorgen’ hebben. Deze collectieve oriëntatie, in combinatie met echte sociale stabiliteit, creëert omstandigheden waarin welzijn vanzelf tot bloei komt.

De geïntegreerde aanpak van China laat zien dat een lang leven niet alleen te maken heeft met gezondheidszorgstelsels. Het komt voort uit een cultuur waarin traditie en innovatie, individu en collectief, materiële vooruitgang en spirituele ontwikkeling in evenwicht zijn.

Zikawei (Xujiahui), Shanghai: De 12 kernwaarden van het Chinese socialisme:

国家层面：    富强、民主、文明、和谐
社会层面：    自由、平等、公正、法治
公民层面：    爱国、敬业、诚信、友善

Guójiā Céngmiàn:       Fùqiáng, Mínzhǔ, Wénmíng, Héxié
Shèhuì Céngmiàn:      Zìyóu, Píngděng, Gōngzhèng, Fǎzhì
Gōngmín Céngmiàn: Àiguó, Jìngyè, Chéngxìn, Yǒushàn
Nationaal niveau:            Welvaart, democratie, beschaving, harmonie 
Maatschappelijk niveau:  Vrijheid, gelijkheid, rechtvaardigheid, rechtsstaat 
Individueel niveau:          Patriottisme, toewijding, integriteit, vriendelijkheid

Denk vooral niet dat Shanghai minder communistisch is (eigenlijk “socialistisch met Chinese kenmerken”) dan andere Chinese steden.

Shanghai Pudong luchthaven

De drie SAR’s (Speciale Administratieve Regio’s) van China.
a  Een SAR is een regio binnen de Volksrepubliek China die een unieke, zeer autonome status geniet met eigen juridische, financiële en economische systemen, en die functioneert onder het kader van “één land, twee systemen”.

Slaapcabines in Terminal 2 van Pudong luchthaven

Chinees eten met westerse kenmerken

Heeft China noedels uitgevonden of hebben ze spaghetti gekopieerd?
En hoe zit het met pizza?

Chinees eten is nog steeds allesoverheersend

Volgende week gaan we naar Thailand.

Bedankt voor het lezen! We horen graag wat je ervan vindt. Deel hieronder je opmerkingen en praat mee met onze community!

本文中文版：…..
This article in English: Asia trip 2025 – part 9