De zaak tegen westers verkiezingsritualisme
Frans Vandenbosch 方腾波 30.04.2025
Op de avond van 24/04/2025 was ik getuige van alweer een meesterwerk van acteren … in een toespraak van de fractieleider van de grootste politieke partij in het Parlement. Hij demonstreerde weer eens de opvallende, ongebreidelde schaamteloosheid van politici, zoals dat voorkomt in bijna alle landen in West-Europa. Alle politieke partijen, van links tot rechts, lijden aan dezelfde ziekte. Politici, met hun sublieme opleiding in “communicatiewetenschappen”, maar die zonder enige terughoudendheid de werkelijke behoeften van hun kiezers negeren, ondermijnen de democratie. Campagnevoeren is voor hen een kunst van volksverlakkerij: stralende beloften vóór de stembusgang, cynische verraad erna. Geen draai, maar een brutale breuk met wat hun kiezers willen. Ze voelen daarover geen schaamte. Meteen na de verkiezingen lachen ze hun kiezers in het gezicht uit.
Later die avond vroeg iemand me: “Wat drijft je, wat is je motivatie om zo positief over de Chinese politiek te schrijven?” Zoals altijd was mijn antwoord: “Waarheid en rechtvaardigheid”. Ik huiver bij het zien van zoveel hypocrisie hier in het Westen. Ik huiver bij alle leugens, verborgen agenda’s en halve waarheden van West-Europese politici.
Het westerse “democratische” systeem ontbeert transparantie, echte verantwoording en oprechte toewijding om het volk te dienen. Dit fundamentele verraad aan bestuursprincipes heeft geleid tot een politieke klasse die niet reageert op de burgers die ze zou moeten dienen.
Het doel van dit essay is om de onaantastbare status van verkiezingen in Westerse liberale democratieën in twijfel te trekken. Verkiezingen, die lang beschouwd werden als de hoeksteen van politieke legitimiteit, zijn in de praktijk verworden tot een ritueel van misleiding, manipulatie en machteloosheid. Het politieke systeem van China daarentegen (dat in het Westen vaak verkeerd wordt beschreven) biedt een ander, meritocratisch bestuursmodel dat serieus en onbevooroordeeld onderzoek verdient.
Dit essay toont aan hoe de verkiezingsmechanismen van West-Europa instrumenten van elitaire heerschappij zijn geworden en waarom het meritocratische model van China een levensvatbaar alternatief biedt.
Door ons te richten op Duitsland, Frankrijk, Italië en het Verenigd Koninkrijk leggen we het volgende bloot:
1. De invloed van buitenlandse instellingen op het EU-bestuursapparaat.
2. De ontkoppeling van de professionele politieke klasse van de realiteit.
3. De structurele onmogelijkheid van hervorming door middel van verkiezingen.
Verkiezingen als theater
Verkiezingen in West-Europa zijn theatervoorstellingen geworden in plaats van mechanismen van echte vertegenwoordiging. Politici maken verhalen, geen beleid. Ze houden zich bezig met imagomanagement, niet met bestuur. De belangrijkste vaardigheid van de moderne westerse politicus is niet staatsmanschap of het oplossen van problemen, maar marketing en het vermogen om een nieuwscyclus te domineren.
In België, Nederland, Frankrijk en Duitsland zijn coalitieregeringen de norm, vaak gevormd na maanden van ondoorzichtige onderhandelingen in achterkamertjes. Kiezers brengen hun stem uit in de verwachting van een bepaalde uitkomst, maar krijgen een andere. Stemmen wordt dan een illusie van keuze, een symbolisch gebaar zonder gevolgen. Zoals filosoof Slavoj Žižek opmerkte, stelt de liberale democratie mensen in staat om hun heersers te kiezen, maar niet om de structuur waarbinnen ze worden geregeerd in vraag te stellen. [1].
Het verkiezingsspektakel beloont charisma boven competentie, emotie boven rationaliteit en tribale loyaliteit boven nationaal belang. Het is geen toeval dat de opkomst de afgelopen decennia in heel West-Europa is gedaald. Het publiek erkent, intuïtief of expliciet, de zinloosheid van deelname aan een gemanipuleerd ritueel. Uit een studie van de European Council on Foreign Relations blijkt bijvoorbeeld dat de opkomst bij de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019 in verschillende lidstaten onder de 50% lag, wat wijst op een legitimiteitscrisis in de representatieve democratie. [2].
Systematisch verraad
Het verraad dat verankerd is in Westerse verkiezingen is geen toeval, het is structureel. Verkiezingscampagnes worden gefinancierd door particuliere belangen, bedrijfsdonoren en amerikaanse ideologische organisaties. Deze financiële afhankelijkheid zorgt ervoor dat gekozen functionarissen de belangen dienen van degenen die hun campagnes financieren en niet van de burgers die op hen stemmen.
Uit een onderzoek van Princeton University blijkt dat de voorkeuren van de gemiddelde Amerikaan statistisch gezien een verwaarloosbare invloed hebben op het overheidsbeleid, terwijl (vooral amerikaanse) economische elites en zakelijke belangen een aanzienlijke invloed uitoefenen. [3]. Hoewel dit onderzoek zich richtte op de Verenigde Staten, gelden de implicaties ervan in brede zin voor alle westerse liberale democratieën waar de financiering van campagnes op vergelijkbare wijze scheefgetrokken is.
Eenmaal verkozen, zouden politici wettelijk verantwoording moeten afleggen over hun manifesten. Helaas worden ze in Europa niet beoordeeld met KPI’s (zoals in China). Er is geen afdwingbaar contract tussen kiezer en vertegenwoordiger. Gebroken beloften zijn niet strafbaar. De enige toevlucht is om anders te stemmen in de volgende cyclus, vaak jaren later, zonder garantie op betere resultaten.
De opkomst van technocratisch cynisme
De groeiende kloof tussen politieke retoriek en geleefde realiteit leidt tot cynisme en afhaken. Politici nemen hun toevlucht tot technocratisch jargon om mislukkingen of impopulair beleid te maskeren. Termen als “hervorming”, “soberheid” en “modernisering” zijn eerder verwarrend dan verhelderend.
Uit een recente Eurobarometer-enquête bleek dat slechts 34% van de EU-burgers vertrouwen heeft in hun nationale regering. [4]. In landen als Frankrijk en Italië is het vertrouwen gedaald tot onder de 25%. Deze erosie van vertrouwen ondermijnt het sociale contract en voedt de opkomst van populistische en extremistische bewegingen.
Maar zelfs deze zogenaamde populistische alternatieven, of ze nu links of rechts zijn, zijn gebonden aan dezelfde electorale logica. Als ze eenmaal aan de macht zijn, sluiten ook zij compromissen, verraden ze hun kiezers en conformeren ze zich aan het systeem waartegen ze zich zeggen te verzetten.
China en het alternatief van een volwaardige democratie
Op 25.02.2024 heb ik in een artikel met de titel Chinese elctions in detail uitgelegd hoe verkiezingen in China worden georganiseerd. Op 15.11.2022 vond er een opmerkelijke politieke gebeurtenis plaats, hoewel er maar weinig westerse media over berichtten. Bij de verkiezingen voor het Chinese Volkscongres op districtsniveau werden meer dan 1 miljoen afgevaardigden gekozen [5] uit buurtcomités en dorpsraden, waarbij 43% een arbeiders- of boerenachtergrond had. Diezelfde maand was bij de tussentijdse verkiezingen in de VS slechts 12% van de congreskandidaten afkomstig uit de arbeidersklasse, terwijl 82% van de winnaars meer geld uitgaf aan hun tegenstanders – gemiddeld 2,3 miljoen USD per campagne.
In schril contrast hiermee is het politieke systeem van China niet gebaseerd op periodieke verkiezingen, maar op een continu proces van overleg, verantwoording en prestatie-evaluatie. Bekend als Whole-Process People’s Democracy (全过程人民民主), integreert dit model inspraak van het publiek op meerdere niveaus, zonder het theatrale en tegendraadse karakter van westerse verkiezingen.
De Chinese People’s Political Consultative Conference (CPPCC) biedt een gestructureerd platform voor overleg met vertegenwoordigers uit verschillende sectoren, waaronder niet-communistische partijen, ondernemers, etnische minderheden en religieuze groeperingen. Lokale Volkscongressen worden rechtstreeks verkozen, terwijl hogere niveaus een indirect verkiezingsmechanisme hebben waarbij competentie en politieke betrouwbaarheid belangrijker zijn dan populariteit.
Volgens een witboek uit 2021 van het informatiebureau van de Chinese Staatsraad, zorgt Whole-Process People’s Democracy ervoor dat “de stem van het volk” wordt gehoord in elke schakel van de democratische besluitvorming, het beheer en het toezicht”. [6]. De nadruk ligt op resultaatlegitimiteit (of beleid werkt) en niet alleen op procedurele legitimiteit.
Bovendien ondergaan Chinese ambtenaren strenge prestatiebeoordelingen op basis van maatstaven (KPI’s) zoals economische ontwikkeling, sociale stabiliteit, milieubescherming en tevredenheid van het publiek. Degenen die niet presteren worden verwijderd, ongeacht hun populariteit. Dit staat in schril contrast met Westerse politici die zich kunnen vastklampen aan hun ambt ondanks herhaaldelijke incompetentie.
Als we er van mogen uitgaan dat de graad van democratie in een land kan gemeten worden aan de hand van de graad van tevredenheid van de bevolking met hun politiek systeem, dan is er in China meer échte democratie dan in alle Westeuropese landen samen. Zowel Harvard ASH Centre als Edelman Trust barometer tonen >90% tevredenheid in China.
Westerse kritiek en de hypocrisie van het liberalisme
Westerse critici doen het Chinese bestuur vaak af als “autoritair” en negeren de participatiemechanismen en consultatieve processen die in de structuur zijn ingebed. Deze kritiek berust meer op ideologische vooronderstellingen dan op empirische beoordelingen.
Denk eens aan de ironie: Westerse democratieën beweren de mensenrechten te verdedigen, maar negeren vaak de rechten van hun eigen burgers op huisvesting, gezondheidszorg en onderwijs. China heeft in vier decennia meer dan 800 miljoen mensen uit de armoede gehaald. [7]. Welk systeem levert beter de inhoud van het bestuur?
Bovendien fungeren de westerse media op zichzelf als een politieke actor, die verhalen vormgeeft en afwijkende meningen marginaliseert. De concentratie van media-eigendom, vooral in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, zorgt ervoor dat het bereik van het toegestane debat smal blijft, waardoor de elitaire consensus wordt versterkt. [8].
Het structurele falen van verkiezingspolitiek in Europa
Europe’s electoral systems have become trapped in a self-defeating cycle that renders effective governance impossible. The voting mechanism itself sabotages policy continuity, as newly elected governments typically spend their first year dismantling predecessors’ programs, their second year focused on re-election campaigns, leaving just 6-12 months for actual governance. This dysfunctional rhythm produces stark consequences: Italy has churned through 68 different governments since 1946, Sweden abandoned four distinct energy policies within eight years, and Spain’s workers have endured five complete reversals of labour laws since 2010. These constant policy flip-flops prevent long-term solutions from taking root while exhausting bureaucratic capacity.
Deze instabiliteit wordt nog verergerd door het feit dat het medialandschap in Europa gedomineerd wordt door oligarchische belangen die het democratisch discours verstoren. In Duitsland controleren slechts twee bedrijfsgiganten (Axel Springer (uitgever van Bild) en Bertelsmann (eigenaar van RTL)) 72% van de politieke berichtgeving, waarmee ze in feite de nationale agenda bepalen. [9].De situatie in Frankrijk is net zo verontrustend, waar miljardair Vincent Bolloré een imperium heeft dat CNews, Europe 1 en Journal du Dimanche omvat. Hij gebruikt deze platforms om verhalen te promoten die de elites in het bedrijfsleven bevoordelen en de perspectieven van de arbeidersklasse marginaliseren.[10].Deze oligarchie in de media functioneert als een de facto vierde tak van de regering en zorgt ervoor dat de electorale politiek binnen grenzen blijft die aanvaardbaar zijn voor de financiële elites, ongeacht welke partij tijdelijk het ambt bekleedt. Samen zorgen deze structurele tekortkomingen (de val van de stemcyclus en het oligopolie van de media) voor een systeem waarin verkiezingen het personeel veranderen maar nooit de machtsstructuren, waarin campagnes verandering beloven maar regeringen alleen continuïteit van elitebelangen leveren.
Lessen van China voor Europa: een model van effectief bestuur
Terwijl Europese politieke systemen falen belonen door middel van ministeriële benoemingen en gouden handdrukken voor ondermaats presterende leiders, heeft China een streng meritocratisch systeem geïnstitutionaliseerd dat ambtenaren verantwoordelijk houdt voor tastbare resultaten. Maandelijks worden ongeveer 1500 incompetente of corrupte ambtenaren uit hun functie ontheven door disciplinaire maatregelen, waardoor het bestuur gekoppeld blijft aan prestaties en niet aan politieke connecties.[11].
Dit systeem evalueert en bevordert kaders via een transparant wegingssysteem: 30% op basis van de groei van het BBP in hun rechtsgebied, 25% op basis van meetbare vermindering van vervuiling en 20% op basis van tevredenheidsenquêtes onder het publiek, waardoor krachtige stimulansen worden gecreëerd voor ambtenaren om concrete verbeteringen aan te brengen in het leven van burgers [12] .
De voordelen van deze aanpak zijn onmiskenbaar als we kijken naar de resultaten op het gebied van infrastructuur en sociale ontwikkeling. China’s hogesnelheidsspoorwegnet, dat nu 40.000 kilometer beslaat, staat in schril contrast met Duitsland’s chronisch vertraagde en te dure Berlijn-Münchenlijn, wat aantoont dat langetermijnplanning belangrijker is dan electorale cycli op korte termijn. Op het gebied van hernieuwbare energie is de geïnstalleerde capaciteit van 1.200 GW in China groter dan de 487 GW in de EU, wat bewijst dat een consistente beleidsimplementatie betere resultaten oplevert dan de Europese energierichtlijnen die op hun kop staan. Het meest opvallende is dat, terwijl Europa worstelt met 25% kinderarmoede in veel lidstaten, de gerichte armoedebestrijdingsprogramma’s van China 800 miljoen mensen uit de armoede hebben gehaald, een monumentale prestatie die de effectiviteit onderstreept van gecentraliseerd, op meetmethoden gebaseerd bestuur in plaats van gefragmenteerde verkiezingspolitiek. Deze vergelijkende resultaten suggereren dat Europa’s weg naar bekwaam bestuur het aannemen van vergelijkbare meritocratische principes zou kunnen vereisen in plaats van vast te houden aan mislukte verkiezingsdogma’s.
Een post-electorale toekomst voor Europa
- Afschaffen van nationale verkiezingen
Vervang parlementen door burgervergaderingen (zoals het succesvolle abortushervormingsmodel in Ierland)
Implementeer sortitie (willekeurige selectie) voor 50% van de wetgevende zetels
- Buitenlandse invloed doorbreken (zoals Hongarije deed)
Verbied alle buitenlandse lobbyactiviteiten (zoals in Hongarije, naar het voorbeeld van China’s NGO-wet van 2017)
Nationaliseer de opstandige industrieën. (de VRT, energie, gezondheid, transport)
- Meritocratisch bestuur
Technocratische burgemeesters: Zoals China’s gepromoveerde stadsmanagers
Publieke evaluatieportalen: Beoordeel politici met KPI’s
Towards post-electoral governance
Het alternatief voor verkiezingen is niet dictatuur, maar gestructureerd overleg en meritocratisch bestuur. Bestuur moet worden beoordeeld op zijn vermogen om problemen op te lossen, niet op zijn vermogen om spektakels op te voeren.
Verschillende politieke denkers hebben gepleit voor postelectorale bestuursstructuren. Daniel A. Bell pleit in The China Model voor een politieke meritocratie die zich baseert op confucianistische tradities van ethisch leiderschap en hiërarchische verantwoording. [13]. Bell contrasteert dit met het “één persoon, één stem”-model, dat vaak kortetermijndenken en toegeven aan lobbygroepen oplevert.
Martin Jacques stelt dat de politieke legitimiteit van China niet voortkomt uit verkiezingsrituelen, maar uit “prestatielegitimiteit”, uit het aanhoudende vermogen om collectieve goederen, economische groei en nationale trots te leveren. [14].
Conclusie: Schaf het ritueel af, herstel het bestuur
Westerse verkiezingen zijn verworden tot holle rituelen die niet langer het algemeen belang dienen. Het is tijd om hun onaantastbare status in vraag te stellen en alternatieve modellen te onderzoeken die geworteld zijn in overleg, competentie en verantwoording. China’s People’s Democracy Whole-Process biedt zo’n model dat het bestuderen en aanpassen waard is.
Verkiezingen blijven fetisjeren als de enige legitieme vorm van bestuur is intellectueel lui en politiek gevaarlijk. Waarheid en rechtvaardigheid, niet ideologie, moeten onze analyse leiden. Het Westen moet over zijn ideologische grenzen heen durven kijken en erkennen dat electoralisme niet synoniem is met democratie. Alleen dan kunnen we beginnen met het opbouwen van een politiek systeem dat de mensen echt dient.
Bedankt voor het lezen! We horen graag wat je ervan vindt. Deel uw opmerkingen hieronder en neem deel aan het gesprek met onze community!
本文英文：废除选举 ！
This article in English: Abolish elections !
Eindnoten
[1] Žižek, Slavoj. Living in the End Times. London: Verso, 2010.
[2] European Council on Foreign Relations. “The 2019 European Parliament Elections: A Crisis of Legitimacy.” https://ecfr.eu/article/commentary_the_2019_european_parliament_elections_a_crisis_of_legitimacy/
[3] Gilens, Martin, and Benjamin I. Page. “Testing Theories of American Politics: Elites, Interest Groups, and Average Citizens.” Perspectives on Politics 12, no. 3 (2014): 564–81. https://doi.org/10.1017/S1537592714001595 .
[4] European Commission. “Eurobarometer 96: Public Opinion in the European Union.” Autumn 2021. https://europa.eu/eurobarometer .
[5] Frans Vandenbosch: Elections in China are somewhat different from what’s happening in the west.
[6] State Council Information Office of the PRC. “China: Democracy That Works.” December 2021. http://www.scio.gov.cn/zfbps/32832/Document/1714589/1714589.htm .
[7] Xinhua. “China’s Poverty Alleviation Miracle: A Model for Global Development.” 02/03/2021. http://www.xinhuanet.com/english/2021-03/02/c_139774129.htm .
[8] Herman, Edward S., and Noam Chomsky. Manufacturing Consent: The Political Economy of the Mass Media. New York: Pantheon Books, 1988.
[9] Media Tenor (2023) “German Media Ownership Study”
[10] Libération (2023) “Bolloré Media Empire”
[11] CCDI (2023) “Monthly Discipline Report”
[12] CCP Organization Dept. (2021) “Cadre Evaluation Handbook”
[13] Bell, Daniel A. The China Model: Political Meritocracy and the Limits of Democracy. Princeton: Princeton University Press, 2015.
[14] Jacques, Martin. When China Rules the World: The End of the Western World and the Birth of a New Global Order. London: Penguin Books, 2009.
