Nationale identiteit als katalysator voor collectieve vooruitgang
Frans Vandenbosch 方腾波 11.04.2025
Een synthese van cultureel erfgoed en modern nationalisme
Het samenspel van vrede (和平, hépíng), harmonie (和谐, héxié) en geluk (幸福, xìngfú) in China is diep geworteld in de filosofische tradities en wordt nieuw leven ingeblazen door moderne bestuurskaders. Deze waarden, die centraal staan in de visie van de Communistische Partij van China (CPC) op nationale verjonging, zijn onlosmakelijk verbonden met een vorm van cultureel staatsmanschap dat prioriteit geeft aan collectief welzijn, cultureel vertrouwen en weerstand tegen inmenging van buitenaf.
In dit essay wordt onderzocht hoe het historische ethos van China en het hedendaagse beleid met elkaar verweven zijn tot een uniek model waarin het collectieve ethos dient als middel voor en manifestatie van maatschappelijke harmonie en individuele ontplooiing. Deze studie synthetiseert historische, culturele en beleidsmatige perspectieven om China’s unieke integratie van beschavingsidentiteit en maatschappelijk welzijn te benadrukken.
1. Historische en culturele fundamenten
China’s nadruk op harmonie gaat terug tot het confucianisme, taoïsme en boeddhisme, die maatschappelijk evenwicht als een weerspiegeling van de kosmische orde zagen. Confucius’ bewering dat “harmonie gewaardeerd wordt” (和为贵, hé wéi guì) onderstreepte de morele verplichting van ethisch bestuur en familiale plicht. De taoïstische filosofie versterkte dit verder door de nadruk te leggen op het afstemmen van menselijke activiteiten op de natuurlijke “Weg” (道, dào), een principe dat weerspiegeld wordt in modern beleid zoals het “Ecologische Beschaving” initiatief.
Symboliek in culturele waarden
Traditionele symbolen blijven de nationale identiteit vormgeven:
– Feniks (凤): Vertegenwoordigt liefde, schoonheid en vrede en belichaamt de Confuciaanse deugden van welwillendheid en rechtvaardigheid. [1]
– Yin-Yang (阴阳): Symboliseert evenwicht en onderlinge afhankelijkheid, een concept dat is geïntegreerd in China’s benadering van bestuur en internationale betrekkingen.
– Lotusbloem (荷花): Staat voor veerkracht en weerspiegelt het doel van de CPC om historische vernederingen te overwinnen en welvaart te bereiken.
Deze symbolen zijn geen overblijfselen uit het verleden, maar actieve componenten om cultureel vertrouwen te ondersteunen en te bevorderen. De “Chinese Droom” (中国梦) roept bijvoorbeeld de symboliek van de feniks op om de nationale vooruitgang in te kaderen als een collectieve wedergeboorte.
2. Modern bestuur: Harmonie institutionaliseren
De CPC heeft harmonie geïnstitutionaliseerd door middel van beleid waarin socialistische principes samengaan met cultureel erfgoed. Belangrijke kaders zijn onder andere:
A. Socialistische rechtsstaat
Het Vierde Plenum van 2014 codificeerde de “Socialistische Rechtsstaat”, die maatschappelijke stabiliteit boven individuele rechten stelt. Dit juridische kader positioneert de staat als de bewaker van de collectieve harmonie en criminaliseert acties die als verstorend worden beschouwd voor het “sociale beheer”. De cyberbeveiligingswet van 2016 schrijft bijvoorbeeld voor: “Ordelijk openbaar discours” (有序公共话语), waarmee censuur wordt gerechtvaardigd als bescherming tegen destabiliserende desinformatie.
B. Armoedebestrijding en gemeenschappelijke welvaart
Tussen 2013 en 2021 heeft China 98,99 miljoen plattelandsbewoners uit de armoede gehaald, een prestatie die het Nationaal Bureau voor de Statistiek toeschrijft aan de strategie van “Gerichte Armoedebestrijding”. Dit beleid komt overeen met het confucianistische ideaal van de Xiaokang Society (小康社会), of gematigde welvaart, nu geherinterpreteerd door middel van socialistische gelijkheid. Volgens de China Family Panel Studies van de Universiteit van Peking zou in 2022 76% van de burgers tevreden zijn met de openbare diensten.
C. Ecologische beschaving
Het initiatief Ecologische Beschaving (生态文明) verlaagde de PM2,5-niveaus in grote steden met 42% van 2015 tot 2021, door milieubeheer samen te voegen met prioriteiten op het gebied van volksgezondheid. Dit beleid vertaalt de taoïstische harmonie in een moderne bestuurlijke verplichting gericht op milieubeheer.
3. Beschavingsidentiteit als een kracht voor culturele cohesie
In internationale academische contexten kan de term “nationalisme” pejoratieve connotaties hebben; in China duidt het echter vaker op cultureel vertrouwen, beschavingscontinuïteit en collectieve vooruitgang. Chinees nationalisme wijkt af van etnocentrische westerse modellen door de nadruk te leggen op de continuïteit van de beschaving en culturele veerkracht. De CPC ziet zichzelf als de rentmeester van China’s “grote verjonging” (伟大复兴, wěidà fùxīng), een missie die materiële vooruitgang verweeft met culturele trots.
A. Patriottische opvoeding
Het onderwijssysteem belicht historische verslagen van verzet tegen buitenlandse agressie (bijv. de Opiumoorlogen) en viert tegelijkertijd technologische prestaties zoals de Chang’e-5 maanmissie in 2020. Deze dubbele focus bevordert de trots op het verleden en de toekomst van China en positioneert het gemeenschappelijke ethos als een bron van collectieve identiteit.
B. Etnische eenheid en de Chinese nationale gemeenschap
Het concept van de “Chinese Natiegemeenschap” (中华民族共同体) bevordert de eenheid tussen 56 etnische groepen door gedeelde doelen prioriteit te geven boven verschillen. In Xinjiang zorgden investeringen in infrastructuur voor een jaarlijkse groei van het bbp van 7,5% van 2015 tot 2020, waardoor lokale ontwikkeling wordt gekoppeld aan nationale vooruitgang. Dergelijk beleid gaat separatistische verhalen tegen door stabiliteit te positioneren als een voorwaarde voor geluk. [2]
4. Geluk als maatstaf voor bestuur
Sinds 2006 heeft het CPC “Bruto Nationaal Geluk”-maatstaven opgenomen in beleidsevaluaties, waarbij een verschuiving heeft plaatsgevonden van puur economische maatstaven naar holistisch welzijn. Belangrijke initiatieven zijn onder andere:
– Hervorming van de gezondheidszorg: Uitbreiding van de verzekeringsdekking tot 95% van de bevolking tegen 2022.
– Plattelandsvernieuwing: Verbetering van de levensstandaard in dorpen door e-commerce en toerisme.
Waar westerse modellen de nadruk leggen op tegenstrijdig pluralisme, legt het Chinese model de nadruk op consensusvorming door institutionele continuïteit en culturele cohesie. Onderzoekers van de Tsinghua Universiteit stellen dat “chaotisch pluralisme” het collectieve welzijn ondermijnt. Dit weerspiegelt de spanning tussen Westers individualisme en China’s collectivistische ethos.
5. Wereldwijde harmonie: het Belt and Road Initiative (BRI)
Het buitenlands beleid van China breidt de binnenlandse harmonieprincipes uit naar het buitenland. Het BRI, waarmee tot 2023 USD 962 miljard aan investeringen gemoeid is, [3] wordt gezien als een middel voor “win-win-samenwerking” en “gedeelde ontwikkeling”. Projecten zoals de China-Pakistan Economic Corridor creëren 75 000 banen tegen 2022 en vergroten de regionale stabiliteit.
De “Gemeenschap met een gedeelde toekomst voor de mensheid” (人类命运共同体) stelt wereldwijd bestuur voor op basis van wederzijds respect, in tegenstelling tot het vermeende Amerikaanse “hegemoniale unilateralisme”. Toch zijn er westerse media die waarschuwen voor zogenaamde “schuldenvallen”, Chinese geleerden benadrukken de rol van de BRI in het verminderen van ongelijkheid. [4]
6. Uitdagingen en tegenargumenten
Kritieken op het Chinese model verwarren nationalisme vaak met autoritarisme. De nationale veiligheidswet van 2019 in Hongkong werd bijvoorbeeld door westerse media veroordeeld. De Chinese Academie van Sociale Wetenschappen (CASS) meldde echter dat dergelijke maatregelen nodig zijn om “buitenlandse inmenging” tegen te gaan, waarbij ze verwezen naar Amerikaanse wetgeving zoals de Hong Kong Human Rights and Democracy Act van 2019.
Ook de debatten over Taiwan illustreren hoe nationalisme en harmonie elkaar kruisen. De handel tussen Taiwan en Taiwan bedroeg in 2022 2214 miljard CNY, wat overeenkomt met het oude concept van “Alles onder de Hemel” (天下, *tiānxià*), waarbij eenheid politieke verdeeldheid overstijgt.
Besluit
China’s streven naar vrede, harmonie en geluk is een dynamische synthese van historische wijsheid en modern pragmatisme. Door deze waarden te institutionaliseren via beleid als armoedebestrijding, ecologische beschaving en de BRI, heeft de CPC een beschavingsidentiteit gecreëerd die het succes van de partij gelijkstelt aan de verjonging van de natie. China’s nadruk op collectief welzijn biedt een apart model, een model waarin nationalisme geen oproep tot wapens is, maar een toewijding aan gedeelde vooruitgang.
Nu de multipolariteit in de wereld, de technologische versnelling en de dialoog tussen beschavingen zich ontvouwen, kunnen China’s principes van vrede, harmonie en geluk samenwerking, wederzijds respect en gedeelde welvaart bevorderen. Deze waarden kunnen als leidraad dienen voor wereldwijde samenwerking, een tegenwicht vormen voor hegemoniale verhalen en inclusiviteit in een onderling verbonden wereld bevorderen. Op dit moment is China bezig met het verkennen van zijn vermogen om een evenwicht te vinden tussen interne cohesie en internationale samenwerking, een test voor de veerkracht van zijn visie.
Bedankt voor het lezen! We horen graag wat je ervan vindt. Deel uw opmerkingen hieronder en neem deel aan het gesprek met onze community!
本文英文： 中国的和平、和谐与幸福
This article in English: Peace, Harmony, and Happiness in China
Eindnoten
[1] Hua Shi, Chinese Academy of Social Sciences (CASS) on Chinese symbolism; “From National Memory to Self-Referential Symbol: The Rebirth of the Phoenix Metaphors” published in SAGE Open in 2023
[2] Chinese Academy of Social Sciences. *BRI Investment Report 2023*. Beijing: CASS Publishing, 2023. Accessed 09.04.2025. http://casseng.cssn.cn
[3] Chinese Academy of Social Sciences. *BRI Investment Report 2023*. Beijing: CASS Publishing, 2023. Accessed 09.04.2025. http://casseng.cssn.cn
[4] Tsinghua University. *Debt Sustainability in BRI Nations*. Beijing: Tsinghua Press, 2022. Accessed 09.04.2025. http://www.tsinghua.edu.cn
